स्टुडीओतील करामती

     बर्याच महिन्यानंतर काल फोटो स्टुडीओमध्ये जाण्याचा योग आला. पासपोर्ट साईझ फोटो काढायचे होते. त्यामुळे मी माझा एक फोटो एडीट करून पेन ड्राईव मध्ये घेऊन गेलो. (फोटोचा ब्याकग्राउंड एडीट केला फक्त. तसा मी दिसायला स्मार्ट आहे. त्यामुळे चेहर्याला एडीट करायची गरज नव्हती तरी पण उगाच छंद म्हणून चेहरा एडीट केला.) स्टुडीओ तर पुर्णपणे डिजीटल होता. कॉम्पुटरला जोडण्यासाठी वेगवेगळे डिव्हाईसेस टेबलावर रचलेले होते. स्टुडीओमधल्या प्रत्येक भिंतीवर फोटो लावलेले. हनुवटीवर बोट ठेऊन लाजणाऱ्या मुली असो वा गॉगल घालून दबंग बनणारे कॉलेजची पोर असो, गणवेश घातलेले शाळकरी पोर-पोरी असो वा म्हातारे-कोतारे. सगळे मस्त दिसत होते. स्टुडीओ मालकाचे पुरस्कार स्वीकारतानाचे, सोम्या गोम्या कलावंताबरोबरचे बरेच फोटो होते.


     मालक स्व:ता कॉम्पुटरवर एडिटिंग करत बसला होता. एका फोटोमध्ये 3 जन होते. त्यातून त्याने एका गृहस्थाचा फोटो वेगळा केला. टी शर्ट घातलेल्या त्या गृहस्थाला चक्क कोट आणि टाय परिधान करवला. (कोट आणि टाय  मध्ये पण विविधता होती. गिऱ्हाइकाणे रंग सांगण्याचाच काय तो उशीर लगेच कोट आणि टाय तयार.) च्यायला, कमाल आहे ह्यांची. त्या माणसाने जीवनात कधी शर्टइन केली नसेल पण त्याचा शेवटचा फोटो मात्र टाय आणि कोट मध्ये! (शेवटचा फोटोच होता हे मी छातीठोक पणे सांगू शकतो कारण फोटो तयार होऊन आल्यावर तो फक्त भिंतीवर लावण्याच्याच आकाराचा होता.) असो, असतात एक एक जन असे.
   

     म्हटले आता आपण पण थोडी गम्मत पाहू. म्हणून माझा फोटो न देता सहजच उभा राहिलो. आता तर कहर म्हणावा लागेल असे एडिटिंग चालू होते. टक्कल असलेल्याला नवी हेअर स्टाईल बहाल करण्यात आली तर चेहऱ्यावर कायमस्वरुपी असणारा जखमेचा व्रण गायब करण्यात आला. काळ्याला गोरा बनवला आणि चष्मावाल्याला गॉगल घातला. (तो चष्मावाला मी नव्हतो हे पहिलेच सांगून देतो.) ढवळ्याचे काळे केले गेले आणि सगळ्यांच्या चेहऱ्यावरच्या तारुण्यपिटीका कि काय म्हणतात त्या उडवण्यात आल्या. असो, असतात एक एक जन असे.


     भरपूर एडिटिंग पाहिल्यावर मी माझा पेन ड्राईव दिला. माझा फोटो एडीटरने पेन ड्राईव मधून कॉम्पुटरमध्ये कॉपी केला. फोटोमध्ये मी मस्तच दिसत होतो. (तसा मी दिसायला लहानपणापासूनच छान दिसतो. आता तर फोटोला एडिटिंगची थोडीफार साथ होतीच.) असो विषयांतर झाले पण खरे ते काय बोललो. पण त्याच्या एकही एडिटिंग सोफ्टवेअर मध्ये उघडत नव्हता. (आईच्या गावात! मी तो फोटो एडीट केल्यावर कसा काय सेव्ह केला काय माहित.) खूप वेळ गेल्यावर मी बोललो, "जाऊ द्या, नसेल ओपन होत तर द्या माझा पेन ड्राईव." एडीटर म्हणाला, "2 मिनिट थांब आणि माझी करामत बघ." मग मी परत गम्मत बघायला सज्ज!


     त्याने माझा फोटो कॉम्पुटरवर उघडला, स्व:ताचा भारीमधला कॅमेरा पोतडीतून बाहेर काढला आणि कॉम्पुटर स्क्रिन वर क्लीक केला. (आइला! हि होती त्याची करामत!) हातचे गिऱ्हाईक जाऊ न देण्याची कला पाहून वाटले हा मराठी माणूस नसणारच! पण भिंतीवरच्या सप्तशृंगी मातेचा फोटो पाहून तो मराठीच माणूस आहे हे माझ्या चाणाक्ष नजरेने ओळखले. (तसा मी लहानपणापासूनच हुशार आहे. एव्हाना हे तुमच्या चाणाक्ष बुद्धीला लक्षात आले असणारच.) मग त्याच्या एडिटिंगची स्तुती करून त्याला खुश करून टाकले. (तरी पण त्याने डिसकौंट नाही दिला.) माझे फोटो घेतल्यावर त्या सप्तशृंगी मातेला आणि त्या मराठी स्टुडीओ मालकाला मनोमन नमस्कार करून मी स्टुडीओ बाहेर पडलो.





  

मंतरलेले ते 5 दिवस!!!!

     नंदगाव. भारताच्या नकाशावर काय पण राजस्तानच्या नकाशावरही लवकर सापडणार नाही असे ठिकाण. अबूरोड पासून 60 कि.मी. अंतरावर असलेले हे गाव एका बाजूने माउंट अबूच्या पर्वतरांगांच्या पायथ्यास वसलेले आहे. बाकी तिन्ही बाजूस रेतीचा सागर. जसे जसे आम्ही नंदगावच्या जवळ जात होतो तसे तसे खुरटी झुडपे आणि रेतीचे प्रमाण वाढत होते. बस मधून इथले वातावरण पाहून पुढील 5 दिवस कसे जातील याबाबत साशंक होतो. आम्ही 5 दिवसाच्या शिबिरासाठी नंदगावला आलो होतो. शिबीरचे नाव होते गोवत्स पाठशाला. पाठशाळेत पोहचताच आम्ही आश्चर्यचकित झालो. रेतीच्या सागरावर दुतर्फा हजारो हिरवीगार झाडे आमच्या स्वागतासाठी सज्ज होती. हिरवेगार वातावरण पाहून मन सुखाऊन गेले.

    

     शिबिरात आलेल्यांमध्ये 80% गोवत्स हे तरुण होते. शिबिराची सुरवात सकाळी 5 ला झाली. ज्यांनी आयुष्यात झोपेतून उठून पहाटेच्या 5 ची वेळ पहिली नव्हती (बहुतेकांनी जागरण करून पहाटेची 5 ची वेळ पाहिलेली असावी) ते सुध्दा लवकर उठून प्रभात फेरीसाठी तयार झाले. सगळ्यांचा पेहराव तो काय.. आहाहा... चक्क धोतर-बंडी अथवा कुर्ता-पायजमा! मेक-अप तर अजून भारी. सगळ्यांच्या कपाळावर U आकाराचा चंदनाचा अथवा कुंकवाचा टिळा! जीन्स ऐवजी धोतर, सौंदर्य प्रसादना ऐवजी टिळा, ब्रांडेड बुटा ऐवजी अनवाणी पायाने फिरणे हे सगळेच विलक्षण होते. भजन कीर्तन करत प्रभात फेरी साधारणता 2-3 कि.मी. अंतरावर जात असे. वाळवंट तुडवत तुडवत भक्तीत लीन झालेले गोवत्स पाहून मनाला एक वेगळाच आनंद होत होता.
 

     समोर 15-20 गोठे होते. प्रत्येक गोठ्यात अजून एक छोटा गोठा होता. साफ सफाई करण्याच्या वेळी सर्व गाई छोट्या गोठ्यात ठेवलेल्या असत. प्रत्येक गोठ्यात 100 ते 250 पर्यंत गाई होत्या. (जवळपास 20000 गाई ह्या गोशाळेत आहे ) एका बाजूला पाण्याचा हौद तर एका बाजूला शेणाचा ढिगारा होता. गायीसाठी चारा खाण्यासाठी पत्र्याचे हौद बनवलेले होते. आता वेळ होती गोसेवेची. गोठ्यातले शेन गोळा करून गोठा स्वच्छ करत होतो. गायीसाठी पौष्टिक द्रावण चार्यामध्ये टाकत होतो. कुणी आई नसलेल्या वासराला बाटलीने दुध पाजत होते तर कुणी गाईच्या पाठीवर हात फिरवत होते.

    
     स्वच्छता मोहीम झाल्यावर नाश्ता करून प्रवचनाला (चर्चा सत्र ) जात होतो. ह्या सत्रात वैचारिक देवाण घेवाण तर होतच होती पण संकीर्तनामुळे वातावरण भारलेल्यासारखे असत. काही गोवत्स आनंदाने नाचत होती तर काही जन तर फुगडी आणि दहीहंडी करण्यात धुंद झालेली. हे सत्र संपल्यावर जेवण करून विश्रांती घेत. जेवण तर इतके अप्रतिम असत कि त्यापुढे शाही रेस्टारेंट पण फिके पडतील. इथले दुध तर जिंदगीत कधी पिलो नसेल इतके चविष्ट. तुपातले पदार्थ तर अहाहा... अजूनही त्यांची चव जिभेवर रेंगाळत आहे. गावठी गाईचे दुध पहिल्यांदा पीत होतो. (घरी आल्यावर जर्सीचे दुध, तूप खाणे कमी झाले आणि चहा तर सुटल्यातच जमा ) विश्रांतीनंतर परत अंघोळ करावीच लागत. भयंकर उकाडा असल्यामुळे पाण्याची भरपूर सोय केलेली. पुढील सत्राला जाण्यापूर्वी थंड ताक अथवा ज्यूस उकाडा पळवायला मदत करत. ह्या सत्रात पण वैचारिक देवाण घेवाण, प्रश्न-उत्तरे संकीर्तन चालत असे.


    गोमातेची आरती झाल्यावर जेवण करून परत भजन कीर्तन करत. दुध पिऊन भक्ती भावात झिंगणारे तरुण प्रथमच पाहत होतो. (आज काल झिंगण्यासाठी दारू लागते पण पाठशाळेत तर दुधानेच नशा चढला होता.) इथे वेंगा बोईज नाही विठ्ठल होता, मडोना नव्हती मीरा होती, शकिरा नव्हती श्रीकृष्ण होता. गोपाल होता. राधा होती. गोमाता होती. भाव होता. भक्ती होती. "नैनोमे निंद भर आई श्रीबिहारीजीकें"  हे भजन झाल्यावर पाठ्शालेचा दिवस संपत असत.


     एके दिवशी पतमेडा गोधाम तीर्थला गेलो. नंदगाव पासून 70 कि.मी. अंतरावर असलेल्या पतमेडा मध्ये प. पू. दत्तशरणजी महाराजांनी 1993 मध्ये 8 गाई कसायांपासून सोडवून गोशाळेची स्थापना केली. आज पूर्ण राजस्तानमध्ये पतमेडा गोशाळेच्या विविध शाखेमध्ये सुमारे सव्वा लक्ष गाई आहे. गाईसाठी सुसज्ज (वातानुकुलीत आणि क्ष किरण यंत्रणा ) असे रुग्णालय आहे. ह्या धन्वंतरीमध्ये रोज अपघातात जखमी झालेल्या गायीना उपचारासाठी आणले जाते. काही गायीना पाय नव्हते तर काहीना शिंग. कुणाच्या पाठीतून रक्त वाहत होते तर कुणाच्या डोळ्यात प्रकाशच नव्हता. अश्या गाई पाहून कुणाच्या डोळ्याच्या कडा पाणावल्या नसत्या तर नवलच!


      प. पूज्य  दत्तशरनजी महाराज आणि त्यांचे शिष्य प. पुज्य राधाकृष्णजी महाराज ह्यांनी गोवत्स पाठशाळेचे आयोजन केले होते. राधाकृष्णजी महाराज अवघे 30 वर्षाचे. त्यांची वाणी, गाणी अप्रतिम. दोन्ही महाराजांनी हिंदूंसाठी (मानवजातीसाठी ) गाईचे महत्व का आहे ते सांगितलेच पण पुरावे देण्यासाठी आयुवेदाचार्य, डॉक्टर्स तसेच सामाजिक संस्थेच्या मान्यवर लोकांचे चर्चा सत्र आयोजित केले होते. म्हणजे इथे फक्त भक्ती नव्हती तर विज्ञान पण होते. एक चळवळ होती. गोहत्या थांबवण्याचे आवाहन होते आणि गोसंवर्धन करण्याची विनंती होती. गोहत्या बंदी कायद्याचे मार्गदर्शन होते. सगळ्यांचा ध्यास, विचार, कृती एकच - गोसेवा.

     पाठ्शालेचा शेवटचा दिवस. निघण्याची शारीरिक तयारी झालेली पण मानसिक तयारीला वेळ लागणार होता. राधाकृष्णजी महाराजांच्या दर्शनाला गेलो. पाहतोय तर काय!! नेहमी उल्हासित असणारे वातावरण आज धीर गंभीर झाले होते. महाराजाचे लाडके शिष्य चक्क महाराजांना मिठी मारून रडत होते. महाराजजी स्वताच्या रुमालाने शिष्यांचे डोळे पुसत होते. दर्शन घेऊन निघालो आणि ठरवले पुढच्या वर्षी परत येऊ.


     घरी आलो ते विचार घेऊनच. आता दिशा शोधायची आहे, कृती करायची आहे, गोसेवा करायची आहे. आपण करणार का मदत गोसेवा, गोसंवर्धन आणि गोहत्या थांबवण्यासाठी???

 जय गोमाता, जय गोपाल !!!!!!!